منتخب احادیث حج

سیّدعلى قاضى عسکر

                                                                        پیشگفتار

یا ربّ این کعبه مقصود تماشاگه کیست *** که مغیلان طریقش گل و نسرین من است

حج در لغت به معناى قصد و در اصطلاح آهنگ خانه خدا کردن، و یکى از آیین هاى مهمّ دینى مذهبى مسلمانان است.

مغناطیس کعبه همه ساله میلیون ها مسلمان را از گوشه و کنار جهان به سوى خود جذب مى کند تا با انجام اعمال و مناسک و رعایت یک سلسله مقررات ویژه، در یک عملیّات تمرینى، براى تحقق زندگى توحیدى شرکت کنند و قدرت و عظمت اسلام را در برابر دید جهانیان به

نمایش بگذارند.

در این همایش عظیم، مسلمانان با نژادها و رنگ هاى گوناگون، کنار کعبه گردهم مى آیند تا از رهگذر آشنایى با یکدیگر، به توحید کلمه و همسبتگى و اتحاد جوامع اسلامى دست یابند.

حج جلوه گاه معنویت، شور و شعور، تعبد و بندگى،

شهامت و ایثار، وحدت و ذکر و بالأخره ارتباط و پیوند با خدا است. از این رو توفیق انجام چنین سفرى، فرصتى مغتنم براى

خداجویان است تا از نظر روحى و اخلاقى خود را پالایش نموده، دگرگونى و تحوّل سازنده اى در جان و روح آنان پدید آید.

در آموزه هاى رسول خدا(صلى الله علیه وآله) و پیشوایان دینى، نکات آموزنده فراوانى وجود دارد که مى تواند زائران وادى نور

را در بهره بردارى هرچه بیشتر از فرصت ها یارى دهد. در این آموزه ها به حاجیان توصیه شده است تا پیش از سفر، از گناهان

 فاصله گرفته، جان خود را با آب توبه بشویند، هزینه هاى سفر را از مال حلال و پاک تأمین نمایند، با خویشان و بستگان و

دوستان و همسایگان خداحافظى نموده، حلالیت بطلبند و پس از جلب رضایت آنان، گام در این راه بگذارند. سفر را با نام و

یاد خدا و با هدف خداخواهى و خداجویى آغاز کنند و در طول سفر نیز از گناه و نافرمانى پروردگار دورى جسته، مراقب خود

باشند و... .

این دستور العمل ها و عمل به آن ها، موجب مى شود تا در حاجى یک تحول و دگرگونى اساسى پدید آید و در نتیجه از گذشته

احیاناً غلط و نادرست خویش فاصله گرفته، خود را براى یک زندگى صحیح و اسلامى آماده سازند.

خانه کعبه خانه دل هاست *** ساحت قدس و جلوه گاه خداست

نیکبخت آن که همچو پروانه *** در طواف است گرد آن خانه

در روایات، هدف از حج ایجاد فلاح و رستگارى و تحوّل روحى و اخلاقى در زائران و نزدیک شدن

آنان به خداوند ذکر شده است.

اگر حج گزاران با هدف تحوّل روحى و اخلاقى و اصلاح خود، گام در این مسیر الهى بگذارند، با توجّه به جمعیّت انبوهى که همه

ساله به عمره و حج مشرف مى شوند، بى شک این تحوّل به خانواده ها و جامعه نیز منتقل خواهد شد.

هر مسلمانى که به حج مى رود، اگر تصمیم بگیرد که در طول سفر و هنگام بازگشت، اخلاق اسلامى را مراعات نموده، از کارهاى حرام بپرهیزد و واجبات دینى را آن گونه که خداوند مى خواهد انجام دهد و همین فکر و اندیشه را به فرزندان و خویشان و دوستان و همکاران خود نیز منتقل کند، قطعاً در جامعه تحوّل اخلاقى مهمّى رخ خواهد داد و دشمنان در تهاجم فرهنگى خود ناکام خواهند شد.

مجموعه حاضر، بخشى از آموزه هایى است که معصومان(علیهم السلام) به عنوان راهنمایى زائران خانه خدا بیان

فرموده اند. امید است با عمل به آن، خود را به حضرت حق نزدیک و از برکات و نورانیت این سفر الهى و معنوى کاملا بهره مند گردند.

اى خداى مقصد و مقصود من *** اى تو هم سوداى من هم سود من

خواب و بیدارى من از بهر تو است *** الفت و آزادى ام در شهر تو است

من ندارم حاجتى جز روى تو *** من نجویم مقصدى جز کوى تو

از تو غیر از تو ندارم حاجتى *** جز به ذکر تو نبینم راحتى

تشنه ام سیرابیم در دست تو است *** تابش و بینائیم پابست تو است

خسته ام آسایش جانم تویى *** درد دارم درد و درمانم تویى

 سیّدعلى قاضى عسکر

وجوب حج

قال على(علیه السلام):

«فَرَضَ عَلَیْکُمْ حَجَّ بَیْتِهِ الْحَرَامِ الَّذِی جَعَلَهُ قِبْلَةً لِلاَْنَامِ».(1)

«خداوند حجّ خانه با احترام خویش را که قبله مردمانش قرارداده است، بر شما واجب گردانید.»

قال على(علیه السلام):

«فَرَضَ حَجَّهُ وَأَوْجَبَ حَقَّهُ وَکَتَبَ عَلَیْکُمْ وِفَادَتَهُ فَقَالَ سُبْحَانَهُ: } وَ لِلّهِ عَلَى النّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبِیلا وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ

اللّهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعالَمِینَ{ .(2)

«خداوند حجّ را واجب و اداى حقّ آن را
لازم و زیارتش را بر شما مقرّر ساخت، پس
فرمود:

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ نهج البلاغة: خ1

2 ـ وسائل الشیعه: 11/15 ـ نهج البلاغه: خ1

در نهج البلاغه «فَرَضَ حَقَّهُ وَ أَوْجَبَ حَجَّهُ...» آمده است.

حقّ خداوند بر مردمانى که توان رسیدن به آن خانه را دارند، آن است که حجّ خانه خدا را بجاى آورند و آن کس که کفر پیشه کند،

 پس همانا خداى از تمامى جهانیان بى نیاز است.

فلسفه حجّ

قال على(علیه السلام):

«جَعَلَهُ سُبْحَانَهُ عَلامَةً لِتَوَاضُعِهِمْ لِعَظَمَتِهِ وَاِذعانَهُمْ لِعِزَّتِهِ».(1)

«خداوند حجّ را نشانه قرار داد تا بندگان در برابر عظمت او فروتنى نموده، به عزّت و بزرگوارى پروردگار اعتراف کنند.»

قال عَلیّ(علیه السلام):

«جَعَلَهُ سُبْحَانَهُ لِلاِْسْلامِ عَلَماً وَ لِلْعَائِذِینَ حَرَماً».(2)

«خداوند حجّ و کعبه را نشان و پرچمى براى اسلام
قرار داد و براى پناه آورندگان، آنجا را خانه امن
ساخت...»

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ نهج البلاغه، خ1

2 ـ وسائل الشیعة: 11/15 ـ نهج البلاغه: خ1